Lưu ký chứng khoán là gì - Lưu ký chứng khoán có bắt buộc không?

Để người sở hữu chứng khoán được bảo đảm về các quyền cũng như lợi ích khi tham gia giao dịch trên thị trường chứng khoán thì lưu ký chứng khoán là việc làm rất quan trọng và cần thiết. Vậy lưu ký chứng khoán là gì? Nó có phải là điều kiện bắt buộc khi tham gia giao dịch trên sàn chứng khoán hay không? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc trên.

1. Lưu ký chứng khoán là gì?

Theo Luật chứng khoán 2019, tại Khoản 34 Điều 4, lưu ký chứng khoán được định nghĩa là hoạt động nhận ký gửi, bảo quản an toàn, chuyển giao và ghi nhận sở hữu chứng khoán của khách hàng trên hệ thống tài khoản do Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) quản lý nhằm đảm bảo các quyền và lợi ích liên quan đến chứng khoán của người sở hữu.

Chứng khoán sau khi lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản đứng tên nhà đầu tư. Từ thời điểm này, khi tham gia giao dịch, nhà đầu tư sẽ không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán nữa mà tài khoản nhà đầu tư sẽ tự động cập nhật ghi tăng hoặc ghi giảm.

Lưu ký chứng khoán là gì? Tai sao lại phải dùng nó

2. Vì sao cần lưu ký chứng khoán?

Như đã nói ở trên, đây là hoạt động nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của người sở hữu chứng khoán. Hơn thế nữa, việc thực hiện giao dịch lưu ký này còn là điều kiện bắt buộc để có thể tham gia vào thị trường chứng khoán. Đồng thời giao dịch lưu ký chứng khoán cũng được coi là giao dịch cần thiết đối với các nhà đầu tư vì những lý do sau:

• Tránh được tình trạng chứng chỉ chứng khoán bị hư hỏng, mất cắp hoặc thất lạc do chứng chỉ chứng khoán của các nhà đầu tư được lưu giữ an toàn khi lưu ký tại trung tâm lưu ký.
• Giúp nhà đầu tư tiết kiệm chi phí in ấn, bảo quản, giảm rủi ro cho hoạt động của thị trường. 
• Đảm bảo thanh toán nhanh, góp phần tăng vòng quay vốn của nhà đầu tư và thị trường.
• Giúp nhà đầu tư kiểm tra được các giao dịch rút và chuyển nhượng chứng khoán, hạch toán rõ ràng việc giao và nhận chứng khoán thông qua các thiết bị như điện thoại hoặc máy tính.

>>TÌM HIỂU THÊM<<

• IPO là gì & Quy trình IPO lên sàn chứng khoán
• Chứng khoán là gì & Vai trò của nó đối với nền kinh tế

3. Chi phí lưu ký chứng khoán là gì?

Như vậy, thông qua những phân tích trên, bạn đã biết đây là hoạt động nhận ký gửi, bảo quản an toàn, chuyển giao và ghi nhận chủ sở hữu chứng khoán của khách hàng trên hệ thống tài khoản lưu ký. 

Do đó có thể hiểu đơn giản, đây là chi phí cần có để đảm bảo cho việc thực hiện hoạt động trên. Hay nói cách khác, đây là khoản chi phí nộp cho Trung tâm lưu ký chứng khoán để đảm bảo quyền sở hữu chứng khoán trên tài khoản của khách hàng tại các Công ty chứng khoán.

4. Nguyên tắc và đặc điểm của lưu ký chứng khoán

4.1. Đặc điểm của lưu ký chứng khoán

Hoạt động của nó có những đặc điểm nổi bật sau đây:

• Hệ thống bao gồm: khách hàng có nhu cầu, thành viên và trung tâm lưu ký chứng khoán. Trong đó, thành viên là các công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại hoạt động tại Việt Nam được Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán và được Trung tâm Lưu ký chứng khoán chấp thuận.
• Việc lưu ký này của các nhà đầu tư chỉ được chấp thuận khi thực hiện tại các thành viên lưu ký của Trung tâm giao dịch chứng khoán.
• Khi tham gia lưu ký, các thành viên lưu ký sẽ có nhiệm vụ mở tài khoản chứng khoán một cách chi tiết và quản lý tách biệt tài sản của từng cá nhân, tránh tình trạng lẫn lộn khó kiểm soát nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của người tham gia một cách tốt nhất.
• Tài sản chứng khoán lưu ký là tài sản thuộc sở hữu của khách hàng và quản lý tách biệt riêng với tài sản của thành viên. Các thành viên lưu ký không có quyền được sử dụng chứng khoán trong tài khoản của khách hàng trong bất kỳ trường hợp nào.

Những nguyên tắc cơ bản của lưu ký chứng khoán cần phải biết

4.2. Nguyên tắc của lưu ký chứng khoán

Nguyên tắc này được quy định rõ tại khoản 1 Điều 25 Thông tư 05/2015/TT-BTC, cụ thể như sau:

“1. Việc lưu ký chứng khoán của khách hàng tại VSD được thực hiện theo nguyên tắc: khách hàng lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký và thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của khách hàng tại VSD.

2. Thành viên lưu ký nhận lưu ký các chứng khoán của khách hàng với tư cách là người được khách hàng ủy quyền thực hiện các nghiệp vụ đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán. Để lưu ký chứng khoán, khách hàng phải ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán với thành viên lưu ký.

3. VSD nhận tái lưu ký chứng khoán từ các thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp. Để tái lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp phải mở tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp tại VSD.”

4.3. Hiệu lực của lưu ký chứng khoán

Theo quy định tại Điều 29 Thông tư 05/2015/TT-BTC, việc lưu ký chứng khoán tại Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) sẽ có hiệu lực kể từ thời điểm VSD thực hiện hạch toán trên tài khoản lưu ký chứng khoán liên quan của thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp mở tại VSD.

>>CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM<<

• Những thông tin cần biết về chỉ số VN Index là gì?
• Sàn chứng khoán Upcom là gì & Cách thức giao dịch trên sàn Upcom
• Chứng chỉ quỹ là gì & Những lưu ý khi đầu tư chứng chỉ này

5. Làm thế nào để có lưu ký chứng khoán nhanh nhất

5.1. Các bước để có lưu ký chứng khoán

Để có thể lưu ký chứng khoán một cách nhanh nhất, tất cả những gì bạn cần làm là chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và liên hệ với các công ty chứng khoán có thẩm quyền. Các công ty này sẽ hỗ trợ khách hàng làm thủ tục lưu ký chứng khoán nhanh nhất và hoàn toàn miễn phí.

Quy trình để thực hiện lưu ký chứng khoán sẽ bao gồm 5 bước sau đây:

• Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán. Đây là điều kiện tiên quyết để có thể tham gia lưu ký chứng khoán.
• Bước 2: Yêu cầu chuyên viên môi giới thực hiện lưu ký. Đối với bước này, khách hàng cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ bao gồm: sổ cổ đông/giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán và CMND (khách hàng cá nhân)

Với khách hàng là doanh nghiệp, hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm: Sổ cổ đông / Giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán, Giấy phép đăng ký kinh doanh, Giấy giới thiệu người được ủy quyền đến làm thủ tục lưu ký (nếu có), CMND / Thẻ căn cước (bản photo có chứng thực) của người được ủy quyền đến làm thủ tục (nếu có).

Sau đó công ty chứng khoán sẽ yêu cầu bạn điền thông tin vào phiếu gửi chứng khoán theo mẫu có sẵn.

• Bước 3: Kiểm tra, đối chiếu lại thông tin. Nếu không có gì sai sót, khách hàng sẽ được hướng dẫn điền và ký vào mẫu đề nghị điều chỉnh thông tin của VSD.
• Bước 4: Công ty chứng khoán hoàn thiện hồ sơ, gửi lên VSD.
• Bước 5:Thời gian thực hiện lưu ký mất khoảng 7-10 ngày làm việc.

5.2. Phí lưu ký chứng khoán là bao nhiêu

Phí lưu ký chứng khoán được quy định cụ thể tại Thông tư 127/2018/TT-BTC. Theo đó, mức phí lưu ký chứng khoán đối với từng loại cụ thể như sau:

• Phí lưu ký trái phiếu: 0.2đ/trái phiếu/tháng
• Phí lưu ký cổ phiếu, chứng chỉ quỹ và chứng quyền: 0.27đ/cổ phiếu/tháng

Nhìn chung, dù lưu ký trái phiếu hay cổ phiếu, chứng chỉ quỹ,... thì mức phí mà khách hàng cần bỏ ra cho hoạt động này cũng đều rất thấp.

Sự khác nhau giữa lưu ký và chưa lưu ký

6. Chứng khoán đã lưu ký và chưa lưu ký khác nhau thế nào?

Điểm khác biệt duy nhất hai loại chứng khoán này chính là hình thức sở hữu.

Chứng khoán chưa lưu ký được ghi nhận dưới dạng Sổ cổ đông hoặc Giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán. Còn chứng khoán đã lưu ký được ghi nhận  trên hệ thống tài khoản tại Trung tâm lưu ký chứng khoán.

Như vậy, qua bài viết trên của Citinews đã giúp quý bạn giải đáp thắc mắc về phí lưu ký chứng khoán là gì? cũng như những vấn đề xung quanh loại giao dịch này. Hy vọng bài viết trên mang đến những thông tin bổ ích để giúp quý bạn hiểu hơn về thị trường chứng khoán.