Tâm lý thị trường là gì? Giải mã các chỉ số tâm lý thị trường

Tâm lý thị trường là yếu tố quan trọng trong giao dịch tài chính, chỉ số này phần nào giúp xác định tình hình và xu hướng thị trường. Tìm hiểu về tâm lý của thị trường và cách đo chỉ số sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về sự biến động và tiềm năng của các sản phẩm tài chính có trên thị trường.

Tâm lý thị trường là gì?

Tâm lý thị trường (market sentiment) là thuật ngữ dùng để miêu tả tình trạng tâm lý, tư duy và cảm xúc của các nhà đầu tư và thị trường tài chính trong quá trình giao dịch. Nó đề cập đến cách mà nhà đầu tư và các bên liên quan phản ứng và đưa ra quyết định dựa trên các yếu tố tâm lý và cảm xúc của họ, thay vì chỉ dựa trên các yếu tố cơ bản và kỹ thuật.

Tâm lý của thị trường có thể dẫn đến các tình huống định giá không thể lý giải được, tạo ra các biến động giá cả bất thường và tạo ra những xu hướng thị trường không thể ngờ. Các yếu tố tâm lý như sợ hãi, tham lam, lòng tin và cảm xúc khác có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến quyết định giao dịch của các nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Ví dụ, trong một thị trường tăng giá, tâm lý của thị trường có thể làm cho nhà đầu tư trở nên lạc quan và tham gia mua vào một cổ phiếu với giá cao hơn định giá thực tế. Ngược lại, trong một thị trường giảm giá, tâm lý của thị trường có thể khiến nhà đầu tư hoảng loạn và bán cổ phiếu một cách vội vàng, dẫn đến việc mất tiền.

Hiểu về tâm lý của thị trường có thể giúp nhà đầu tư và các chuyên gia phân tích tài chính dự đoán một số hành vi của thị trường và phản ứng của nhà đầu tư. Điều này có thể cung cấp một lợi thế trong việc ra quyết định giao dịch và quản lý rủi ro trong môi trường tài chính không ổn định.

Đo chỉ số tâm lý thị trường như thế nào?

Chỉ số VIX

Chỉ số VIX (CBOE Volatility Index), hay còn được gọi là chỉ số biến động thị trường, là một chỉ số đo lường mức độ biến động dự kiến của thị trường tài chính trong tương lai gần. Chỉ số VIX thường được sử dụng để đo lường mức độ lo ngại và tâm lý sợ hãi trong thị trường.

Chỉ số VIX được tính toán dựa trên giá các quyền chọn (options) của chỉ số chứng khoán S&P500. Cụ thể, nó đo lường mức độ biến động dự kiến của thị trường chứng khoán trong 30 ngày tiếp theo. Khi chỉ số VIX tăng lên, điều này cho thấy dự báo mức độ biến động của thị trường cao và tâm lý sợ hãi tăng lên. Ngược lại, khi chỉ số VIX giảm xuống, điều này cho thấy mức độ biến động của thị trường dự kiến giảm và tâm lý lạc quan tăng lên.

Chỉ số VIX được coi là "chỉ số đo lường sự sẵn lòng chấp nhận rủi ro" trong thị trường chứng khoán. Nó cung cấp thông tin quan trọng cho các nhà đầu tư và chuyên gia tài chính để đánh giá tình trạng tâm lý của thị trường và quản lý rủi ro đầu tư. Chỉ số VIX cũng thường được sử dụng để dự báo các đợt biến động mạnh trên thị trường chứng khoán.

Chỉ báo tâm lý thị trường

Chỉ báo tâm lý của thị trường (Market sentiment indicators) là các công cụ được sử dụng để đo lường và đánh giá tâm lý, quan điểm và cảm xúc của các nhà đầu tư trên thị trường tài chính. Chúng giúp xác định xu hướng và tâm lý tổng quát của thị trường, từ đó hỗ trợ việc ra quyết định giao dịch và dự báo hướng đi của thị trường.

Có nhiều loại chỉ báo tâm lý của thị trường khác nhau, dưới đây là một số ví dụ phổ biến:

• Chỉ báo biến động: Bao gồm chỉ số VIX (Volatility Index) đã được đề cập trước đó. Chỉ số VIX đo lường mức độ biến động dự kiến của thị trường và cho thấy tâm lý sợ hãi của nhà đầu tư.
• Chỉ báo quan điểm: Chẳng hạn như Chỉ số Sentiment (Sentiment Index) hoặc Chỉ số Tâm lý của thị trường (Market Sentiment Index). Chúng đo lường tỷ lệ nhà đầu tư có quan điểm tích cực hoặc tiêu cực về thị trường. Nếu chỉ báo này cho thấy một tâm lý tích cực lớn, điều đó có thể gợi ý rằng thị trường đang tiếp tục tăng.
• Chỉ báo suy thoái: Như Chỉ số Fear & Greed (Chỉ số Sợ hãi và Tham lam), nó kết hợp nhiều chỉ số để đo lường tâm lý thị trường. Chỉ báo này giúp đánh giá sự cân bằng giữa sợ hãi và tham lam trên thị trường, từ đó nhận biết các điểm suy thoái và phân phối.
• Chỉ báo thông tin: Như Chỉ số Đặt hàng (Order Flow), Chỉ số Đánh giá (Breadth Indicators) và Chỉ số Độ lớn (Advance/Decline Index). Chúng cung cấp thông tin về sự mua bán và sự gia tăng hoặc giảm của thị trường, từ đó phản ánh tâm lý và quan điểm của nhà đầu tư.

Việc sử dụng chỉ báo này có thể giúp nhà đầu tư và các chuyên gia phân tích tài chính hiểu rõ hơn về tâm lý và quan điểm của thị trường, từ đó hỗ trợ trong việc ra quyết định giao dịch và đưa ra dự đoán.

AII Bull and Bear

AII Bull và AII Bear là hai chỉ báo trong tâm lý thị trường được phát triển bởi Hiệp hội Cá nhân Đầu tư Mỹ (American Association of Individual Investors - AII). Chúng được sử dụng để đo lường và theo dõi tâm lý và quan điểm của các nhà đầu tư cá nhân đối với thị trường chứng khoán.

• AII Bull: Chỉ số AII Bull đo lường tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân có quan điểm tích cực về thị trường. Khi chỉ số này tăng, nó cho thấy sự lạc quan gia tăng và nhà đầu tư có xu hướng tin tưởng vào sự tăng trưởng và lợi nhuận trên thị trường chứng khoán. Điều này thường được coi là tín hiệu tích cực về tâm lý của thị trường.
• AII Bear: Chỉ số AII Bear đo lường tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân có quan điểm tiêu cực về thị trường. Khi chỉ số này tăng, nó cho thấy sự lo ngại tăng cao và nhà đầu tư có xu hướng sợ hãi và có ý định bán ra khỏi thị trường. Điều này thường được coi là tín hiệu tiêu cực về tâm lý của thị trường.

Chỉ báo AII Bull và AII Bear cung cấp thông tin quan trọng về tâm lý của thị trường và quan điểm của nhà đầu tư cá nhân. Khi sử dụng cùng với các chỉ báo và thông tin khác, chúng có thể giúp các nhà đầu tư và chuyên gia phân tích tài chính đánh giá và dự báo xu hướng và biến động của thị trường chứng khoán. 

Chỉ số sợ hãi và tham lam CNN

Chỉ số sợ hãi và tham lam CNN là một chỉ báo tâm lý của thị trường không dựa trên kết quả khảo sát như AII Bull và AII Bear. Thay vào đó, chỉ số này sử dụng các dữ liệu liên quan khác, ví dụ như chỉ số VIX (Volatility Index). Kết quả của chỉ số được đánh giá trên thang điểm từ 0 đến 100. Nếu điểm số càng cao, điều đó cho thấy mức độ tham lam của nhà đầu tư tăng lên. Ngược lại, điểm số càng thấp, điều đó cho thấy mức độ sợ hãi của nhà đầu tư tăng lên.

Chỉ số sợ hãi và tham lam CNN cung cấp thông tin về tâm lý và quyết định của nhà đầu tư trên thị trường. Nó giúp theo dõi và đánh giá sự biến động của tâm lý của thị trường và xu hướng chung của tham lam và sợ hãi trong cộng đồng đầu tư.

Tâm lý thị trường của XTB

Sàn XTB hiện tại cung cấp nền tảng xStation 5, cho phép người dùng đánh giá tâm lý của thị trường một cách khách quan. Để bắt đầu, bạn cần đăng ký một tài khoản trên sàn XTB. Sau khi đăng nhập vào tài khoản của bạn, bạn có thể tìm đến phần "Tâm lý của thị trường" được tích hợp trong phần "Phân tích thị trường". Phần "Tâm lý thị trường" trên nền tảng xStation 5 của XTB cung cấp các công cụ và thông tin liên quan đến tâm lý và quan điểm của các nhà đầu tư trên thị trường. Bạn có thể truy cập vào đó để xem các chỉ số, biểu đồ và báo cáo tâm lý của thị trường. Điều này giúp bạn có cái nhìn tổng quan về tình hình tâm lý và xu hướng chung của thị trường.

Sự khác biệt giữa tâm lý của thị trường và các yếu tố cơ bản

Tâm lý của thị trường thường được miêu tả như một hình thức phân tích cơ bản. Tuy nhiên, không phải lúc nào nó cũng dựa trên các nguyên tắc cơ bản. Sự khác biệt chính giữa chúng nằm ở thời gian. Tâm lý có xu hướng thúc đẩy thị trường trong ngắn hạn. Trong một khoảng thời gian ngắn, sự di chuyển trên thị trường hoàn toàn dựa trên cảm xúc của các nhà giao dịch và tin tức. Tuy nhiên, khi giao dịch trên các khung thời gian lớn hơn, cần chú ý đến các nguyên tắc cơ bản, bao gồm tình hình kinh tế chung, chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương và điều kiện kinh tế của một quốc gia.

Trong việc phân tích thị trường, việc hiểu và sử dụng cả tâm lý của thị trường và các yếu tố cơ bản là quan trọng. Điều này giúp ta có cái nhìn toàn diện và chính xác hơn về tình hình và xu hướng thị trường tài chính.

Các loại tâm lý rủi ro

Tâm lý thị trường được chia thành hai loại chính là tâm lý loại bỏ rủi ro và tâm lý chấp nhận rủi ro. Cả hai loại này mô tả tình hình trên thị trường khi phần lớn các nhà đầu tư quan trọng dịch chuyển dòng tiền của họ dựa trên tình hình kinh tế toàn cầu hoặc các sự kiện chính trị địa phương.

Tâm lý loại bỏ rủi ro

Trong tâm lý loại bỏ rủi ro, các nhà đầu tư có xu hướng tránh hoặc giảm thiểu rủi ro bằng cách chuyển dòng tiền của họ ra khỏi các tài sản có nguy cơ cao trong một tình huống không ổn định. Điều này thường xảy ra khi có các yếu tố tiêu cực đe dọa thị trường, chẳng hạn như cuộc khủng hoảng kinh tế, xung đột chính trị hoặc các sự kiện quan trọng khác. Nhà đầu tư trong tâm lý loại bỏ rủi ro có thể chuyển tiền sang các tài sản an toàn hơn như vàng, ngoại tệ ổn định hoặc trái phiếu chính phủ.

Tâm lý chấp nhận rủi ro

Tâm lý chấp nhận rủi ro diễn ra khi các nhà đầu tư sẵn lòng chấp nhận rủi ro và đầu tư vào các tài sản có tiềm năng sinh lợi cao hơn. Khi tình hình kinh tế tốt hoặc có các sự kiện tích cực, các nhà đầu tư có thể chuyển dòng tiền vào các tài sản như cổ phiếu, quỹ đầu tư, hoặc thị trường tiền mã hóa để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn. Tâm lý chấp nhận rủi ro phản ánh sự tin tưởng và sẵn lòng chịu đựng rủi ro từ các nhà đầu tư.

Lý tưởng nhất, đồng tiền trú ẩn an toàn là loại tiền tệ thuộc về một quốc gia có thặng dư tài khoản vãng lai kết hợp với hệ thống chính trị và tài chính ổn định, cùng tỷ lệ nợ trên GDP thấp. Tuy nhiên, trong thực tế, hầu hết các quốc gia đều có tỷ lệ nợ cao so với GDP. Đó là lý do tại sao các nhà giao dịch tìm kiếm các nơi có mức độ xấu thấp nhất để đặt tiền của họ. Trong tâm lý loại bỏ rủi ro, nhà giao dịch thường có xu hướng mua đồng Yên Nhật, đồng Franc Thụy Sĩ, đô la Mỹ, vàng và trái phiếu kho bạc của Mỹ.

Các nhà giao dịch thường tìm kiếm những đồng tiền mạnh và được coi là an toàn trong tâm lý loại bỏ rủi ro. Đồng Yên Nhật được xem là một trong những đồng tiền an toàn nhất do nền kinh tế mạnh mẽ và ổn định của Nhật Bản. Đồng Franc Thụy Sĩ cũng được coi là một đồng tiền trú ẩn an toàn do hệ thống tài chính và chính trị ổn định của Thụy Sĩ. Đô la Mỹ, như đồng tiền giữa cùng của thế giới, thường được xem là một lựa chọn an toàn trong thời gian khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Ngoài ra, vàng và trái phiếu kho bạc của Mỹ cũng được coi là tài sản an toàn trong tâm lý loại bỏ rủi ro.

Những cách xác định tâm lý của thị trường

Nếu bạn giao dịch cổ phiếu, bạn có thể sử dụng khối lượng để đánh giá các điều kiện hiện tại của thị trường. Ví dụ, nếu giá cổ phiếu của một cổ phiếu tiếp tục tăng, nhưng khối lượng thấp, điều này có thể có nghĩa là tâm lý thị trường suy yếu.

Trên thị trường Forex, bạn có thể áp dụng các chỉ báo khối lượng, chẳng hạn như chỉ số dòng tiền hoặc khối lượng cân bằng (On balance volume hay OBV) để đo lường tâm lý của thị trường. OBV cho thấy kết quả đáng tin cậy hơn. Đó là sự bổ sung khối lượng tích lũy trong các giai đoạn khi thị trường đóng cửa tăng giá trừ đi tổng khối lượng trong các giai đoạn khi thị trường kết thúc giảm giá.

Xem thêm:

• Fx trading markets lừa đảo - đầu tư hay là canh bạc đỏ đen?
• Risk reward là gì? Làm thế nào để cải thiện tỷ lệ Risk reward trong giao dịch?

Kết luận

Chỉ số tâm lý của thị trường đóng vai trò quan trọng trong việc dự đoán và phân tích xu hướng thị trường. Bằng cách đo lường chỉ số này, chúng ta có thể nhận biết sự lạc quan, sợ hãi hay thậm chí tham lam của nhà đầu tư. Điều này giúp ta có cái nhìn rõ ràng hơn về sự biến động và tiềm năng của thị trường, từ đó đưa ra quyết định đầu tư thông minh. Tâm lý của thị trường đóng góp quan trọng vào thành công của các nhà đầu tư và nhà giao dịch, và là một yếu tố không thể bỏ qua trong phân tích tài chính.

Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết. Hy vọng, những thông tin mà Chanh Tươi Review cung cấp ở trên đã đem lại nhiều điều bổ ích cho bạn, giúp bạn phần nào hiểu được tâm lý thị trường để từ đó có những quyết định sáng suốt trong đầu tư. Chúc bạn thành công!